معدن سرب سه چونگی یکی از معادن قدیمی در بیابان لوت است که مدت‌هاست متروکه شده است و به دلیل عدم بازدهی مناسب رها شده است.
در بیابان لوت و به خصوص قسمت شمالی آن معادن معدنی قدیمی می‌تواند به مکان‌های دیدنی تبدیل شود. به صورت معمول در بیابان‌ها معادن غنی از فلزات وجود دارد که به دلیل نبودن راه مناسب و بالطبع مسیر حمل و نقل سخت، بهره‌برداری از آنها مقرون به صرفه نیست.
یکی از این معادن که از قدیم مورد استفاده قرار گرفته است معدن سرب سه چونگی یا سه چنگی (سو چنگی) است. نام این معدن از تپه‌ای سه‌پایه شکل به نام سه‌چونگی است که در جنوب معدن واقع شده است. رگه‌های سرب این معدن در سنگ‌های آذرین دوره ائوسن + قرار گرفته است. چنگ یا چونگ را به ستیغ کوه گویند که در بیابان لوت شمالی به نام چونک هم مشهور است، تپه‌هایی که به نام چونگ یا چونک مشهور شده‌اند و در فارسی به نام چنگ نام دارند.
چیزی که اکنون در چاه‌های حفاری این معدن مشخص است آن است که کند و کاو و بهره‌برداری از این معدن تا بالای سطح آب زیرزمینی منطقه انجام شده و با رسیدن به آب‌های زیرزمینی فعالیت معدن نیز پایان یافته است. تونل‌های زیرین معدن حاکی از آن است که سنگ معدن با واگن‌های گاری حمل به زیر چاه‌های اصلی منتقل می‌شده و آنگاه سنگ سرب به بالا کشیده می‌شده است.
با توجه به وجود دیگ‌های مخصوص شستن سرب مشخصا سرب‌شویی هم در محل صورت می‌گرفته است و سرب این معدن خلوصی بین ۴۰ تا ۵۰ درصد داشته است.
در نزدیکی معدن آثار خانه‌هایی دایمی برای اقامت کارگران و مهندسان هنوز هم پابرجا است و کارگران از خوسف و خور در آنجا ساکن بوده‌اند. روزانه حدود ۱۵۰ تن سرب تصفیه شده به سبزوار و از آنجا توسط راه آهن به قزوین و سپس برای صادرات به بندر انزلی (پهلوی) ارسال می‌شده است.
بد نیست بدانیم، قدمت معدن‌ها در لوت شمالی از یافته‌های حاضر دلالت بر فعالیت آنها از صدر دوره اسلامی است که می‌توان از معدن سرب کال در پشت کوه‌های نایبند نام برد که در بعضی شکاف‌های آن تا هزار متر نیز پیش روی داشته‌اند. در کوه اسفندیار در نزدیکی طبس نیز معدن سرب وجود داشته که علاوه بر آن مس و آهن نیز از آن برداشت می‌شده است. شواهد وجود معدن در کوه گرماب و همین‌طور منطقه خور نیز دلالت بر وجود آنها است که همگی امروزه متروک و بی بازده است. از دیگر معادن قدیمی در ده کیلومتری شمال غربی کوه سه چونگی در منطقه حوض رییس می‌توان معدن سرب متروکه‌ای را نام برد که در هیچ منبعی از آن ذکر نشده است.
معدن سه چونگی سه‌بار توسط گروه یاردانگ آن هم در مسیر عبور از لوت شمالی + پیمایش و مورد بازدید قرار گرفت، اولین بار در سال ۱۳۹۱ و در پی آن طی سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ این مهم به انجام رسیده است.
