نیکولای ولادیمیروویچ خانیکوف جغرافیدان و دانشمند روس که طی سفرهای زیادی که به ایران داشته است و چندین بار نماینده سرکنسولگری روس در تبریز نیز بوده است.
خانیکوف با علاقهای زیاد در طی سفرهای متمادی به شهرهای مختلف ایران به خصوص در اطراف حوزه ماموریت خود به مطالعه اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران، به تعیین و تصحیح مختصات جغرافیایی مناطق مختلف ایران پرداخته است.
از نتیجه تحقیقات او نقشهای علمی از دریاچه ارومیه تا گزارش کاملی از شهر کرمان است که تا قبل از وی کسی به آن نپرداخته بود. وی با تعیین موقعیت صحیح بسیاری از نقاط ایران بر روی نقشه و تصحیح خطاهای مستشرقین قبل از خود، اولین فردی بود که مشخص کرد دشت کویر در ارتفاع بالاتری از دشت لوت قرار دارد و پستترین قسمت حوضچه لوت ( حوضه آبریز لوت) را روی خط شهداد به نهبندان به درستی مشخص کرد.
به طور کلی تحقیقات جغرافیایی خانیکوف بسیار چشمگیر و دارای اهمیت است به خصوص که کاستیها و اشتباهات کاوشگران قبل از خود را به درستی اصلاح میکند. خانیکوف در اواخر سال ۱۸۵۸ نتیجه اکتشافات خود و هیات همراهش را در کتابی که به فارسی به عنوان سفرنامه خانیکوف توسط دکتر اقدس یغمایی و ابوالقاسم بیگناه ترجمه و چاپ شده است منتشر کرد. فایل پی دی اف این کتاب را در یاردانگ و از اینجا + میتوانید دریافت کنید.