همانطور که در پستهای قبل یاردانگ از بیابان + و عرصههای زیر پوشش این اقلیم و مساحت تقریبی آن بر اساس آمار ارایه شده از طرف سازمان جنگلها و مراتع کشور گفتیم، باید بدانیم این آمار بر اساس آنچه در پدیده و اقلیم بیابان به صورت تعریفی علمی بیان شده، آماربرداری و ثبت گردیده است.
بر خلاف آن آمار دیگری از مساحت اقلیم بیابانی در محدودهای بیش از ۹۰۰ هزار کیلومتر مربعی از مساحت کشورمان بر اساس آمار بخش تحقیقات بیابان در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور برداشته شده که بر اساس مجموعه عواملی زیست محیطی و اقلیمی آمار برداری و ثبت گردیده است. بر اساس این آمار میتوان اینگونه برداشت کرد که بیش از ۵۰ درصد از مساحت کشور را بیابان تشکیل داده است.
ابهامی که در این تفکیک از نظر آماری وجود دارد مشخص میکند، در تعریفی به عنوان زیست بوم با اثرات جغرافیایی، زمینشناسی، خاکشناسی، همینطور آب و هوایی با در نظر گرفتن شاخصهایی از علم اقلیمشناسی، گیاهشناسی، خاکشناسی و بومشناسی، میتوان مرز بیابان را با تعاریفی دیگر نیز به خوبی و به نوعی دیگر مشخص کرد.
ابهامی که به عنوان نمونه در علم اکولوژی، بیابان را با تعریفی دیگر از علم گیاهشناسی متفاوت میکند و هر دو این تعاریف با تعریفی دیگر از بیابان در علم زمینشناسی تناقض پیدا میکند.
-
گیاهشناسان بیابان را مناطقی با فقر شدید در پوشش گیاهی میدانند که در تنوع گونهها و تراکم گیاهان کم تعداد میباشند
-
اکولوژیستها بیابان را اکوسیستمی میدانند که در آن تولید نسوج گیاهی در حداقل است
-
خاکشناسان نیز عرصههایی از طبیعت را که قوه حاصلخیزی پایین دارند بیابان میدانند
-
ژئومرفولوژیستها کویرها، تپههای ماسهای، بدلندها، مخروطههای افکنی آبرفتی را بیابان میشناسند
-
زمینشناسان نیز به مناطقی بیابان میگویند که دارای سازندهای شور و تبخیری باشند
به هر جهت اینگونه میتوان برداشت کرد که واژه بیابان در مناطق گرم و حتی سرد، در هر فاصله و ارتفاعی از دریا، یک منطقه خشک است که از نظر تراکم و تنوع پوشش گیاهی بسیار فقیر بوده و شرایط آب و هوایی در آن برای رشد گیاهان و زندگی جانوران سخت میباشد.
بیابان تنها یک منطقه و اقلیم خشک که به معنایی صرفا کم باران نیست، این خشک بودن تنها در اثر گرمای زیاد یا سرمای شدید ایجاد شده است که آن را در این پست از یاردانگ + به تفصیل شرح دادهایم.
از طرف دیگر در جوامع مردمی و کشورهای گوناگون بسته به نوع فرهنگ و نگرش مردم این تعریف و واژه بیابان برای عوام تغییر پیدا میکند.
-
فرانسویان مناطق وسیع پوشیده از تپههای ماسهای را بیابان میدانند
-
در روسیه مردم ماسهزارهای وسیعی که دارای درختان تاغ و حتی چراگاه میباشند را بیابان مینامند
-
برخی از آمریکاییها بیابان را به مناطقی با صخرههای نوک تیز و مکانهایی با گیاهان گوشتی به مانند کاکتوسهای بزرگ میگویند و برخی دیگر به مناطقی که متروکه و خالی از سکنه باشد بیابان اطلاق میکنند