هبوب، طوفان شن چیست؟ در فرهنگ دهخدا اینگونه آورده شده: هبوب [ هََ ] ( ع ص ) باد گردانگیز، (منتهی الارب)، بادی که گرد و خاک برانگیزد، (ناظم الاطباء)، بادی که گرد و غبار پراکند، (معجم متن اللغه) (اقرب الموارد). در یاردانگ از این پدیده جوی و راه‌کارهای مقابله با آن بیشتر خواهیم گفت.
طوفان‌ها، این پدیده جوی، از آشفتگی جو آن هم، به سبب و نتیجه اختلال در فشار هوا ایجاد می‌شود که بسته به محل ایجاد خود دارای انواع مختلف با اسامی متفاوت است.
کشورمان ایران در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد و به همین دلیل در بسیاری از مناطق آن شاهد پدیده طوفان شن به نام هبوب یا در حقیقت همان طوفان شن و ماسه هستیم. وزش بادهای شدیدی که خاک، ریز‌گردها، ماسه و شن را به هوا بلند کرده و با گستردگی حجم خود، حتی تا صدها کیلومتر نیز بر روی یک منطقه اثر گذاری دارد.
پیش بینی دقیقی برای مکان و زمان ایجاد هبوب، طوفان شن و ماسه در دست نیست. شکل گیری هبوب میتواند در عرض چند دقیقه بدون هیچ هشدار جوی صورت گیرد. به طور معمول در بیابان‌ها رعد و برق، بارش باران‌های تبخیری بر اثر پدیده Virga در سطح زمین میتواند هشدار و اخطاری برای تشکیل هبوب، طوفان شن و ماسه باشد.
فیلم کوتاه ذیل مربوط به شروع تشکیل هبوب، طوفان شن و ماسه است که همراه خوبمان حمید صفی‌زاده در جاده خوسف به خرو و زنوغان ثبت کرده است.
طوفان با آشفتگی ایجاد شده در جو یک منطقه که به دلیل اختلاف فشار هوای مناطق کناری خود روی می‌دهد ایجاد می‌شود. هَبوب (Haboob) کلمه‌ای عربی است به معنی وزیدن باد، از این کلمه برای طوفان‌های سهمگین با گرد و خاک و شن و ماسه‌ای که به آسمان بلند شده استفاده می‌کنند.
هبوب و همان طوفان شن به حدی در مناطق بیابانی خطرناک است که نیاز است تا با پیدا کردن محلی برای پناه از آن کوشا باشید (این مکان میتواند دره‌هایی در منطقه و مکان‌هایی سرپوشیده باشد). داشتن آب و استفاده از آن به دلیل خشک شدن سیستم تنفسی بسیار مهم بوده و نیاز است تا با استفاده از ماسک‌های تنفسی و عینک مخصوص طوفان، خطرات آن را به سیستم‌های تنفسی و بینایی بدن کاهش داد. پارچه و دستمالی که با آب خیس شده است نیز میتواند در صورت نداشتن ماسک‌های تنفسی راه‌گشای شما در مواجه با طوفان باشد. (به طور معمول میتوان از عینک‌های اسکی و برف برای این مواقع استفاده کرد)
اگر با خودرو به طوفان برخوردید و مواجه شدید، نیاز است تا حتما خودروی خود را عمود بر جریان طوفان قرار داده و با تعیین مسیری مناسب، سعی کنید یا از کانون طوفان دور شده و یا از آن خارج شوید. شدت طوفان میتواند آسیبی جدی به رنگ خودرو شما بزند که به اصطلاح به آن Sand blast گفته می‌شود.
برای جلوگیری از آسیب به رنگ خودرو در سفرهای بیابانی، همیشه گریس یا مواد شوینده غلیظ برای مالیدن آن به بدنه خودرو در جهت جلوگیری از سند بلاست شدن همراه داشته باشید.
سرعت بادهای طوفانی چیزی بین ۴۰ تا ۱۲۰ کیلومتر در ساعت است که میتواند میزان دید شما را تا چند متر نیز کاهش داده و یا از بین ببرد. از طرفی جهت یابی در طوفان بسیار مشکل است و به دلیل میزان دید بسیار پایین هیچ عارضه و نشانه‌ای به شما برای جهت یابی کمک نمی‌کند و بهترین راه در مواجهه با طوفان پناه گرفتن در محلی امن و انتظار برای فروکش کردن آن است. بد نیست بدانید در طوفان‌های سهمگین به دلیل غلظت بالای حجم شن و ماسه، تجهیزات ماهواره‌ای نیز به درستی کار نکرده و یا از کار می‌افتند.
در بیابان لوت در قسمت کلوت‌ها و بزرگ ریگ آن هم، بیشتر در فصل بهار و به خصوص در فصل تابستان، با گرمای شدید هوا و اختلاف فشار پدید آمده شاهد هبوب، طوفان شن و ماسه می‌باشیم. اگر چه امکان بوجود آمدن این پدیده در فصل‌های پاییز و زمستان نیز می‌باشد.
گستردگی طوفان هبوب در یک منطقه، در واقع از حرکت هسته مرکزی طوفان به سمت جلو سبب می‌شود. در این صورت لایه‌های هوای مقابل طوفان به سمت زمین فشار آورده و سپس به سمت جلو فشرده شده در نتیجه باعث برخاستن شن و ماسه در مناطق بیابانی به سمت بالا می‌شود. عرض این دیواره تشکیل شده در پیشروی طوفان میتواند حتی به حدود ۱۰۰ کیلومتر و ارتفاعی تا چند کیلومتر به سمت آسمان نیز پیدا کند.
You might also like
بسیار عالی بود و توانستم تجسم کنم که چقدر این هبوب میتواند خطرناک باشد. سپاس از توضیحات بسیار خوبتان
درود بر شما. بله به صورت کلی که طبیعت و عوارض ناشی از آن میتواند بسیار مخرب و خطرناک باشد. با آگاهی از اینگونه طوفان‌ها و هبوب میتوان آن را به گونه ای دیگر دید و شناخت. بازهم سپاس