هزارچیل

You might also like

قهستان

۳۰ مهر ۱۴۰۴

ریگ و ریگزار

۱۹ خرداد ۱۴۰۴

هزارچیل Hezar Chill هزار چیل نامی گمشده در تنگاهای ورقه‌های سفرنامه‌های کهن در بیابان بهاباد و راه شور، راهی که منسوب به مارکوپولو سیاح و تاجر ونیزی است.

از این دست نام‌ها و واژه‌ها بسیار است که متاسفانه به دلیل عدم استفاده از آنها به تدریج از یادها رفته است. نام‌هایی که با وجود گمنامی روزگارانی نشان از راه بوده‌اند. هزارچیل نیز نامی است که در مورد آن اصطخری توضیحات بسیار مختصری داده است. به نظر می‌رسد هزار از عدد کثرت بهره برده و چیل نیز به نوعی باید از کلمه و ریشه چین‌خوردگی و چین برگرفته شده باشد که به مرور زمان به چیل تبدیل شده است. چرا که هزار چین کلمه‌ای مناسب‌تر بوده و پر معنا برای مکانی که اصطخری از آن یاد کرده است.

دکتر مستوفی نیز در گزارشات خود به هزارچیل اشاره کرده و نقل قولی از اصطخری را در پاراگرافی برشمرده و می‌دانیم که یکی از  نشانه‌های راه شور مارکوپولو در بیابان بهاباد همین عارضه‌ای است که از بیرون زدگی شیست‌های زمین در مکانی است که راهیان این راه نیز به آن آشنا بوده‌اند و برای مشخص کردن بیشتر آن با عبور از این مکان، با استفاده از همان ورقه‌های شیستی، به صورت دستی میل‌های سنگ‌چین را برپا کرده‌اند.

اصطخری در توصیف هزار چیل اینگونه نوشته است: راه بین مغو و چشمه شور از رشته‌های برجسته‌ و تیغه‌ای شکل در جهت شمالی جنوبی می‌گذرد. در جایی شیست‌های ورقه‌ای از زمین سربرکرده و در طول زمان به تدریج ورقه‌ها را قوافل جمع کرده و در کناری گذاشته‌اند و از این طریق راه را هموار ساخته‌اند و در حقیقت هر کاروانی در عبور به نوعی راه‌سازی کرده است. به طوری که در این دامنه صدها توده سنگ جمع شده و این مکان را هزارچیل می‌گویند.

متاسفانه اسامی مشخصی در راه شور و بیابان بهاباد به دلیل کم تردد بودن آن موجود نیست. بد نیست بدانیم در نزدیکی چشمه شور یاد شده در نوشته‌های اصطخری کوه سفید آب قرار گرفته و در جنوب آن نیز کوه مهدی قرار دارد. منطقه دارای زمین‌های رسوبی دارای سنگواره‌های فراوان است که از دوره ژوراسیک باقی‌مانده است.