یکی از جاذبه‌های دیدنی بیابان لوت، تنگ‌هایی است که به زیبایی شما را ساعت‌ها محو تماشای خود می‌کند. یکی از این تنگ‌ها، تنگ رتیل (نام‌گذاری اشتباهی که نباید به این نام خوانده شود) است که در واقع مسیل رودخانه‌ای است که از کوه جهلی سرچشمه گرفته و در مسیر رود فصلی دهک و عبور از دق گمستان لوت و به موازات خسک رود یا خشک رود در نهایت به همراه دیگر رودهای فصلی و دایمی بیابان لوت به چاله مرکزی یا همان گود لوت می‌ریزد.
You might also like
لازم است بدانیم تنگ با تنگه در واژه پارسی تفاوت داشته و طبق نوشتار فرهنگ دهخدا تنگه شاخه‌ای از دریا است که بین دو خشکی واقع شده و دو دریا را بهم وصل می‌کند و تنگ دره‌ای است عمیق و باریک با دیوارهای بلند.
بدیهی است باید این تنگ را با داشتن نامی کهن و صحیح که در سفرنامه‌ها ذکر شده با نام تنگ خسک رود و یا خشک رود نام برد و یا حتی جوله رود که نامی برگرفته از واژهای بلوچی است. پس نباید از اسامی متفرقه برای این عارضه زمین شناختی و همین طور برای دیگر عارضه‌ها و مکان‌ها استفاده کرد تا علاوه بر ماندگاری نام‌های اصلی و کهن، نام‌گذاری اشتباه انجام نشود.
تنگ رتیل بار اول توسط مرحوم آقای اکبر رشیدی از فعالان و پیمایش‌گران بیابان لوت به این نام خوانده شد که ایشان نیز به دلیل وجود رتیل‌های زیادی که در این تنگ وجود داشت این وجه تسمیه را برای آن بکار بردند. بد نیست بدانیم در بیابان وسیع لوت، عارضه‌های طبیعی زیادی وجود دارد که به دلیل دورافتادگی و از نظر دور بودن حتی در سفرنامه‌ها و کتاب‌های تاریخی نیز نامی برای آنها بکار برده نشده و بالطبع کسانی که در این بیابان به تحقیق و سفر مشغول هستند با دیدن این عارضه‌ها سعی در نام‌گذاری با وجه تسمیه مناسب می‌نمایند تا برای دیگران که بعدها به این مکان‌ها می‌رسند، نامی برای شناسایی وجود داشته باشد. کاری اشتباه که نباید صورت پذیرد و اسامی قدیم از یاد نرود.
علاوه بر تنگ رتیل که نامی اشتباه است، از دیگر نام‌هایی که اشتباها برای این تنگ گذاشته شده تنگ امیر است، به دلیل فاجعه مرگباری که در انفجار مین در ابتدای تنگ در سال ۱۳۹۲ رخ داد و (امیر طالبی گل) از فعالان گردشگری و محیط زیست با ماشین بر روی مین رفت و جان خود را از دست داد. از آن روز به بعد خیلی‌های نام این تنگ را تنگ امیر گذاشتند. یاد این عزیز را می‌توان به نمونه‌های مختلف یادآور شد، اما با گذاشتن نام ایشان بر روی تنگی که نامی کهن دارد یک اشتباه جبران ناپذیر است.
نام تنگ را بی شک از رود فصلی بالادست و کناری آن، خسک رود یا خشک رود به تنگ خشک رود و یا تنگ خسک رود گذاشته‌اند و این نام باید در کنار نام بلوچی خود به نام جوله رود برای آیندگان حفظ شود.
این تنگ در حدود ۱۲۰ کیلومتری بخش شهداد (خبیص) و در نزدیکی جاده شهداد به نهبندان قرار دارد و دیواره‌هایی بلند به مانند تنگ چاه‌کوه در جزیره قشم دارد که با بلندی حدود ۴۰ تا ۱۰۰ متر نیز دیده می‌شود و شیبی ۱۵ درصد تا ۱۰۰ درصد را شامل شده است. انگار فرسایشی آبی به صورت عمودی در این تنگ روی داده است. دیواره این تنگ بسیار سست بوده و از دانه‌های درشت ماسه تشکیل شده که بهم پیوسته است. درون تنگ حشرات زیادی را می‌توان دید که شاید یکی از علت‌های وجود رتیل‌های زیاد آن همین منبع غذایی خوب برای آنها باشد. رتیل خورشیدی که با نام رتیل شتری هم مشهور است در این تنگ بسیار دیده می‌شود.
وجه تسمیه نام‌گذاری این رتیل بر اساس داستان‌های زیادی است همچون آنکه با آرواره‌های قوی خود شکم شترهایی که خوابیده بوده را پاره می‌کرده و یا رنگ بدنش که همچون رنگ شتر است و یا شکارچی شب‌رو که از نور خورشید فراری است و در لانه خود می‌ماند.
تنگ خسک‌رود طویل‌ترین تنگ در بیابان لوت است که حدود ۲۰ کیلومتر دیواره در ارتفاع‌های متفاوت داشته و حدود ۳۰ کیلومتر هم بدون دیواره است و بالطبع از تنگ یا دره زبان مار با اختلاف فاحشی طویل‌تر است. تنگ زبان مار هم در بلندترین شاخه خود حدود ۸ کیلومتر درازا دارد. عبور پیاده نیز در بیشتر قسمت‌های تنگ رتیل به دلیل ریزش آوار دیوارها غیر ممکن است چه برسد برای عبور با خودرو که علاوه بر ریزش دیواره‌ها در بعضی نقاط به حدی تنگ می‌شود که عبور خودرو اصلا ممکن نیست.
🤔
بهمن خان چرا تو فکر؟ 🙂