گفتم به نیرنگ و فسون پنهان کنم ریش درون پنهان نمی ماند که خون بر آستانم می رود
محمل بدار ای ساروان تندی مکن با کاروان کز عشق آن سرو روان گویی روانم می رود
شتر این محمل قابل اعتماد و بیابانی
بیابان لوت از روزگار کهن با داستان کاروانیان و قطار شترهایش درهم آمیخته، به طوری که بدون وجود این حیوانات صبور و باهوش، عبور از قلب این بیابان کهن امری ناممکن بود. اما سال‌هاست که دیگر شتر و کاروانیان به فراموشی سپرده شده و از آنها خبری نیست و طنین زنگ شتران، دیگر در سکوت کر کننده بیابان هم شنیده نمی‌شود.
این چهارپای بیابانی را حیوانی اهلی می‌دانیم که به آب و هوای خشک و گرم مقاوم است و در مقابل کم آبی طاقت بالایی آن‌هم در مسیرهای بیابانی دارد و به همین دلیل در فرهنگ اقوام عرب این حیوان را کشتی بیابان نام نهاده‌اند که یقین تشابهی برای عبور از دریای شن و ماسه در بیابان توسط آنها است.
در زمان‌های کهن به دلیل مشکلات سفر و حمله راهزنان، گروه زیادی از مسافران به عنوان یک کاروان به قصد تجارت، سیاحت و زیارت، با هم از شهری به شهر دیگر سفر می‌کردند. وسیله سفر چهارپایانی بود که بسته به نوع مسیر و اقلیم آن انتخاب می‌شد که بالطبع این حیوان برای بیابان به دلیل طاقت زیاد در مقابل کم آبی و راه‌های طولانی انتخاب اول کاروانیان بود.
باقیمانده شترهای بیابانی در لوت شمالی
سازوکار مدیریت تمام کاروان با کاروان‌سالار بود و در حقیقت تهیه چهارپایان مناسب برای سفر و مدیریت کاروان در اختیار وی قرار داشته و دستورات کلی را به زیر دستان خود برای انجام می‌داده، کاروان از چندین نفر شتر تا صدها نفر آن‌هم بسته به بزرگی کاروان تقسیم می‌شده و و در زیر مرتبه کاروان سالار هر ۷ شتر به فردی با عنوان ساربان تحویل داده می‌شد و ساربان نیز به طور معمول شتری که دارای تجربه بالاتر بوده را در جلوی آنها قرار می‌داد. در مرتبه بعدی فردی به عنوان شتربان نیز برای بار زدن شترها و تعلیق آنها در زیردست ساربان‌ها مشغول بوده است. در کاروان ابتدا شترهای باری و پس از آن شترهایی که کجاوه بر روی کوهانشان برای حمل مسافر قرار داشته حرکت می‌کرده است.
از لحاظ فیزیکی سازگاری این حیوان با محیط زیستش به نحوی است که برای حفظ تعادل مایع در بدن، در هماهنگی کامل برای شرایط سخت خشکی و بیابانی خود را تطبیق داده، آنچه نبود آن در دیگر جانوران باعث مرگشان در همان شرایط می‌گردد. شتر حیوان نشخوار کننده ، بدون شاخ و زوج سمی است که به گروه پستانداران تعلق دارد. شترها پستانداران قوی با طاقت فراوان از خانواده شترسانان هستند که دارای یک یا دوکوهان با ساختاری از چربی است که گونه‌های متفاوتی از آنها در آمریکای جنوبی زندگی می‌کند که فاقد کوهان است. با وجود اهلی شدن این حیوان توسط انسان هنوز هم شترهای وحشی در استرالیا و صحرای گبی مغولستان وجود دارد.
اکوسیستم مناطق خشک و نیمه خشک حدود دوسوم مساحت ایران را شامل مى‌شود و در این مناطق میزان خشکى هوا بسیار زیاد بوده و برعکس میزان رطوبت هوا ناچیز مى‌باشد. میانگین دوره گرماى تقریباً طولانى و حدود ۵ تا ۷ ماه در سال است و میزان بارندگى نیز بسیار پائین بوده و از ۳۰ میلى‌متر تا ۲۵ میلى‌متر در سال متغیر است.
قسمت اعظم استان‌هاى قم، تهران، خراسان، سمنان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، یزد، اصفهان، قزوین، مرکزى و حتی قسمت‌هایی از گلستان در شرایط اکوسیستم خشک و نیمه‌خشک واقع شده‌اند. به‌دلیل عدم وجود رطوبت در هوا، تغییرات درجه حرارت در شبانه روز زیاد بوده و در بعضى از مناطق اختلاف درجه حرارت در شب و روز به ۵۰ درجه سانتى‌گراد مى‌رسد. در این مناطق جغرافیائى شترانى زیست مى‌کنند که نسبت به آب و هواى گرم و خشک و شرایط محیطى این مناطق به‌ویژه همبستگى با مراتع و تغذیه با گیاهان خشبى به خوبی تطابق یافته‌اند. مقاومت بسیارى بالاى این شتران نسبت به تغییرات درجه حرارت در شبانه روز به‌دلیل پوشش الیاف کرک بدن این شتران مى‌باشد که به‌عنوان عایقى بدن شتر را در برابر گرماى روز و سرماى شب محافظت مى‌نماید.
با همه این توصیفات و باوجود نبودن و ازبین رفتن کاروان و کاروانیان، هنوز هم این چهارپای مقاوم در بیابان‌های ایران دیده می‌شود و تجارت این حیوانات مقاوم در جریان است و از این رو در بیابان‌های ایران، می‌توان آنها را دید و در خیال خود به گذشته سفر کرد. سفری به اعماق تاریخ!
فوق العاده بود ، ممنونم.
با درودی بیکران
سپاس از همراهی شما دوست خوب یاردانگ