ثبت در سازمان یونسکو و دیگر هیچ! کاروانسراها هم در سازمان یونسکو به ثبت رسید و جهانی شد + و در میان خبرهای ناگواری که داشتیم این خبر کمی آراممان کرد.
درست است که باید به همه کسانی که از ابتدای این طرح و پرونده سازی برای آن کوشا بودهاند قدردانی کرد، درست است که باید افتخار کنیم، کاروانسراهای ایران به عنوان نماد و پیکی در بلندای سکوی نگاهها ایستاد و اگر به درستی به این رتبه توجه کنیم، شاید بتوانیم چرخ صنعت گردشگری را کمی به حرکت درآوریم.
دوست نداریم در این روزها با نگاهی منفی و دلسرد کننده شادی دوستداران ایران را کم رنگ کنیم اما با توجه به داشتههایی که از پروندههای دیگر در قبل داشتهایم پرسشهایی به میان میآید. ذهن آشفته شده و دوست داریم همچون دیگر کشورهایی که به خوبی با داشتههایشان توانستهاند راهی برای شناساندن کشورشان و به جلو راندن صنعت گردشگری خود کوشا باشند به این ثبتها به این آمارها توجه کنیم، اما آیا شدنی است؟
از بستر تهیه و مناسب سازی قبل از ثبت کاروانسراها خبر داریم؟ میدانیم چگونه باید آنها را مرمت و بازسازی کنیم؟ آیا فکری برای آینده این تعداد کاروانسرای ثبتی و بیش از ۱۵۰ کاروانسرای دیگر که به ثبت ملی وزارت میراث رسیدهاند، کردهایم؟ چه تعداد از ما اطلاع داریم که برای واجد شرایط قرار دادن این کاروانسراها چه کارها صورت گرفت؟ از جادههایی که هول هولکی در میان بیابانها با چند دستگاه راهسازی مرتب سازی شد و چند کامیون خاک که ریخته شد تا مرمت غیر اصولی آنها که آجر به آجر بدون در نظر گرفتن تمامی موارد سازه و مرمت آن رویهم قرار داده شد!
همه اینها فقط برای نشان دادن به نمایندگان و بازرسان یونسکو در قبل از ثبت بود و الان چه؟ آیا کار ما تمام شده است؟ بیابان لوت را در سال ۱۳۹۵ به عنوان اولین میراث طبیعی ایران، جهانی کردیم + و در بهترین حالت حتی برایش پایگاهی مستقل در بالاترین رده اداری وزارت میراث ایجاد کردیم، عرصه و حریمی مشخص شد و در نهایت به چه انجامید؟
چگونه بحث حفاظتی جنگلهای هیرکانی را به جلو بردیم؟ یا نه اینها که جدید هستند، به سر پرسپولیس چه آمد؟ خبری از آن مسیرهای چوبکاری شده و آن شیشههای محافظ دور آثار داریم؟ آیا به وضعیت مناسب رساندیمش یا هنوز هم تنمان میلرزد که بر پیکره آسیب دیده آن چه ضربه دیگری قرار است خورده شود؟ هیچ فکر کردهایم آیا بخش خصوصی را میتوانیم به این بازی مرمت و استفاده صحیح از کاروانسراها بیاوریم؟ چند کاروانسرا تاکنون با واگذاری به بخش خصوصی وارد بهسازی و مرمت اصولی کاروانسراها شده؟
به جز کاروانسرای دیر گچین و مرنجاب که شاید در هر کدام، پیمانکار و موجر به نوعی با وجود همه کم و کاستیها توانسته به خوبی به مرمت، بازسازی و بهرهبرداری بپردازند، کدام یک از این کاروانسراهای ثبت شده، به موفقیتهای اینچنینی میرسند؟
نکند از بام بیوفتیم و هوای بلندپروازیهایمان جلو چشمانمان را بگیرد؟
باید بدانیم تازه در اول راه هستیم. ارزیابان یونسکو در دورهای چند ساله برخواهند گشت و نیاز است نه برای راضی نگه داشتن آنها، بلکه برای سرپا نگه داشتن و مرمتی اصولی از این سازههای بومی ایرانی تلاش کنیم. باید سازوکاری در وزارت میراث به عنوان متولی این ثبتها ایجاد شود. سازوکاری اصولی و پابرجا که در بالاترین سطح اداری خود نه به عنوان نمایشی، بلکه مدیریتی آن هم با دست باز بتواند نظارتی بر روی تمامی جلوهها و میراث کهن ما داشته تا ابتدا حرفی برای گفتن آن هم برای خودمان و بعد برای دنیا داشته باشیم.
نظر شما چیست؟ چگونه باید در حفظ تمامی آنچه داریم برای آیندگان کوشا باشیم؟