بیابان لوت + به عنوان اولین اثر طبیعی ایران، در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو در سال ۱۳۹۵ به ثبت رسید. این میراث جهانی در جنوب شرقی ایران، در شرق کوه‌های مرکزی و رشته کوه‌های زاگرس، در میان سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان واقع شده است. از ساز و کار ثبت اینگونه آثار چه می‌دانیم و چگونگی انجام آن چگونه بوده است؟
بیابان لوت چگونه در سازمان یونسکو به ثبت رسید؟
و
آیا بیابان لوت از لیست آثار جهانی ثبت شده در سازمان یونسکو بیرون خواهد رفت؟
You might also like
قبل از هرچیز بد نیست، بدانیم پرونده ثبت اثر طبیعی بیابان لوت در قبل از انقلاب نیز در صدد بررسی بوده و به دلیل نداشتن توجیه مدیریتی و ژئومورفولوژی به حداکثر آرا نرسیده و بدین‌گونه تا سال ۱۳۹۵ بالاخره با تصویب آرا کل کشورهای عضو یونسکو، بیابان لوت به عنوان اولین اثر طبیعی جهانی به ثبت رسید و معرفی شد.
بیابان لوت چگونه در سازمان یونسکو به ثبت رسید؟
اصل قضیه این بود که این بار داستان از جلسه‌ای در سازمان میراث فرهنگی شروع شد، جلسه‌ای که متخصصان در خصوص ثبت آثار طبیعی و ملی به دور هم جمع شده بودند و بحث توسط معاون سازمان آن سال با اعضا جلسه مطرح شد و فردی صالح به عنوان مدیر پروژه طرح تدوین پرونده ثبت بیابان لوت انتخاب شد. فرد انتخاب شده عضو هیات علمی دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران و ریاست موسسه جغرافیا بود، آقای دکتر مهران مقصودی + که با داشتن پشتوانه علمی و اجرایی خوب خود گزینه بسیار مناسبی برای این امر بود.
(آقای دکتر مقصودی دارای دکتری تخصصی جغرافیای طبیعی با گرایش ژئومورفولوژی از دانشگاه تهران است که علاوه برتمامی پست‌های اجرایی و علمی خود ریاست موسسه جغرافیای دانشگاه تهران را برعهده داشته و عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز می‌باشد.)
کار به فردی کاردان سپرده شد که در موسسه جغرافیا، جایی که دکتر مستوفی و دکتر محمودی و دیگران به بهترین وجه ممکن در خصوص بیابان لوت تحقیقات علمی و گسترده‌ای را انجام داده بودند مشغول بود و با توجه به اینکه بیابان لوت یک منظر Geo Heritage به معنای میراثی زمین شناختی می‌باشد چه کسی بهتر از ایشان که علاوه بر رشته تخصصی خود در همین زمینه، ریاست موسسه‌ای را بعهده دارند که بیشترین فعالیت‌های علمی کتابخانه‌ای و میدانی در زمینه بیابان لوت را انجام داده‌اند. (از سال ۱۳۴۷ تاکنون)
کار به صورت یک پروژه پژوهشی شروع شد، باید به سرعت پرونده برای ارسال به سازمان یونسکو آماده می‌شد. تیم با سرپرستی آقای دکتر مقصودی و دعوت از اساتیدی چون آقایان دکتر محمودی، دکتر کردوانی، دکتر فاضلی باستان‌شناس، دکتر اسکندری باستان‌شناس، دکتر زمان‌زاده زمین شناس، دکتر خوش‌اخلاق اقلیم شناس و پورمیرزایی گیاه شناس و دیگر دوست‌داران بیابان لوت شروع به کار کرد (درسال ۱۳۹۳). ضمنا تعدادی از عکاسان و فیلم برداران نیز با در اختیار گذاشتن عکس‌ها و فیلم‌های خود برای مستند‌نگاری از بیابان لوت با آقای دکتر مقصودی هم‌راستا شدند. کل پرونده تهیه شده بیشتر از ۵۰۰ صفحه و دارای پیوست با نقشه‌هایی در قطع A0 در ۵ جلد به زبان انگلیسی تهیه شد و در واپسین روزهای بهمن‌ماه سال ۱۳۹۳، قبل از اتمام مهلت ارسال آن به سازمان یونسکو تحویل داده شد.
با بررسی پرونده توسط سازمان یونسکو و در قدم اول، ارزیاب‌های میدانی یونسکو در آبان‌ماه ۱۳۹۴ برای بازدید از بیابان لوت به ایران آمدند که با هماهنگی‌های به عمل آمده و در معیت آقای دکتر مقصودی و معاونت وقت سازمان میراث با هلکوپتر و ماشین‌های دو دیفرانسیل مناسب، از مناطقی در این بیابان چون اطراف شهداد، دهسلم و نصرت‌آباد دیدن کردند.
این ارزیابی میدانی در حوزه مدیریت بیابان لوت و ژئومورفولوژی آن بود که به صورت میدانی با توضیحات و توجیهات لازم توسط آقای دکتر مقصودی همراه شد و کارشناسان یونسکو برای مرحله بعد نتیجه را به سازمان یونسکو ارایه دادند. پس از آن، نواقصی از سوی سازمان یونسکو اعلام شد که پاسخ همگی آنها در یک جلد مکتوب، تهیه و ارسال شد. (تمامی محدوده و مرز تعیین شده فعلی، با درایت و دقت تمام توسط آقای دکتر مقصودی تعیین شده بود که در پرونده ذکر و ترسیم شده بود).
اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو این‌بار در ترکیه و شهر استانبول بود، آنهم در سالی که کودتا در استانبول رخ داد و چند روزی شهر به ناامنی و تعطیلی کشاند. هیات ایرانی مجبور به اقامتی چند روزه در استانبول برای ادامه جلسات تا رسیدن نوبت به پرونده بیابان لوت شدند. جلسه پس از توقفی چند روزه تشکیل شد و با رای تمامی کشورهای عضو، پرونده ایران به ثبت رسید و آنجا بود که هیاهوی شادی هیات ایرانی سالن جلسات را پر کرد.
تیم یاردانگ نیز به نوبه خود این موفقیت که حاصل تلاش‌های تیمی یک گروه علاقمند و دلسوز برای طبیعت و بیابان لوت بوده است را مجدد به سرپرست تیم آقای دکتر مهران مقصودی و همکارانشان و همین‌طور همکاری همه جانبه معاونت وقت سازمان میراث فرهنگی و وزارت امور خارجه و کمیسیون ملی یونسکو تبریک می‌گوید.
در آخر هم ویژگی‌های منحصر به فرد بیابان لوت را که در ثبت آن تاثیر فراوانی داشت، نام می‌بریم:
وجود بلندترین کلوت‌های + جهان در قسمت شرقی کلوت‌ها
وجود طولانی‌ترین کلوت‌های جهان
وجود گرم‌ترین نقطه جهان + با بیش از ۷/۷۰ درجه سانتیگراد
وجود یکی از بلندترین نبکاهای + (گلدان صحرا، تل گز یا تل نباتی) جهان
وجود بلندترین تپه‌های ماسه‌ای جهان در ریگ یلان واقع در شرق بیابان لوت
گفتنی است عرصه این اثر حدود ۲ میلیون و سیصد هزار هکتار (۷۸۰ ,۲۲ کیلومتر مربع (به تنهایی از کشور اسلونی که نزدیک به ۲ میلیون هکتار وسعت دارد وسیع‌تر است و عرصه و حریم آن نزدیک به ۴میلیون هکتار (۴۰ هزار کیلومتر مربع ) وسعت دارد که محدوده بسیار بزرگی در بین سه استان کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان قرار دارد.
البته بیابان لوت بسیار بزرگ‌تر از محدوده پیشنهاد شده برای ثبت در میراث جهانی است اما با توجه به اینکه مهمترین عناصر واجد ثبت در میراث جهانی در لوت مرکزی واقع شده‌اند، این منطقه برای ثبت در میراث جهانی پیشنهاد گردید.
خیلی جالبه
این دوستان سربازان علمی کشور هستن
سپاس از مطالب مفید شما
سپاس از مهر و نظر شما، همراه خوب یاردانگ.