این روزها سفرهای طبیعتگردی در بین اقشار مختلف جامعه افزایش یافته و به همین جهت آسیب و تخریبهای انسانی به صورت فزایندهای بر پیکره طبیعت کشورمان لطمه وارد میکند. ناآگاهی دلیل بیشتر این صدمات جبرانناپذیر است که چرخه بازیافت و خودترمیمی طبیعت را نیز از کار انداخته است. تورهای متعدد و بیش از ظرفیت منطقه، افراد ناآگاه، لیدرهای فاقد اطلاعات لازم و همینطور افراد آگاهی که بنا به مصلحت خود همه کار انجام میدهند، همه بر این رویه اثرگذاری دارند.
حال چه باید کرد؟ آیا میتوان از موهبتی خدادادی و این طبیعت زیبا دست برداشت؟ یا میتوان با کمی درایت و آگاهی از طبیعت به درستی استفاده کرد و حتی به پایداری آن نیز کمک کرد.
در تعریفی جامع اکوتوریسم شاخهای از طبیعت گردی است که به صورت آگاهانهای با کمترین اثر منفی در طبیعت و فرهنگ جامعه آن کمک به پایداری آنها خواهد کرد. برخلاف گردشگری بر پایه طبیعتگردی که طبیعت را به صورت هدفی به عنوان استفاده از آن برای گردشگران تعریف میکنیم در اکوتوریسم ما خود را برای حضور صحیح در طبیعت آماده میکنیم و برای حفظ طبیعت برای خودمان محدودیت و ضوابطی را در نظر میگیریم.
در تعریفی دیگر بر همین راستا، به طور جامع و کلیشهای سفری مسئولانه به مناطق طبیعی و نگهداری از محیط زیست که خود بتواند موجب بهبود کیفیت جامعه محلی و بومی منطقه شود را اکوتوریسم میگوییم. در سفرهای اکوتوریسمی سه هدف به عنوان اصل رعایت میشود. حفاطت از محیط زیست، گردشگری پایدار و کمک به جوامع محلی
نکات ظریفی در این مورد وجود دارد و باطبع بایدها و نبایدهای بسیار تا بتوان یک سفر را سفری اکوتوریسمی نامید. کافی است تا به قضاوت خود بپردازیم تا بدانیم سفری که قرار است انجام دهیم در چه راستایی قرار دارد و آیا توانستهایم سفری اکوتوریسمی داشته باشیم؟
نکاتی که در سفر به مناطق بیابانی آن هم با طبیعت و اقلیم سخت اما شکننده خود بیش از پیش باید به این نکات رعایت کرد تا بتوان به راستی یک سفر مسئولانه داشت.
از جمله فعالیتهای زیر را میتوانیم اکوتوریسم نام ببریم:
– پروانهنگری که حدودا از دهه ۸۰ در ایران رواج پیدا کرده است.
– پرندهنگری که در ایران حدود ۱۰۵ مکان پرندهنگری ثبت شده است که از آن جمله ۲۰ تالاب بینالمللی است که پرندههای بومی، مهاجر و مهاجر عبوری در آنها دیده میشود.
– دوچرخهسواری که رواج خوبی در دهه گذشته پیدا کرده و یکی از فعالیتهای بدنی بسیار خوب در طبیعت به شمار میرود.
– بیابانگردی نیز بسته به نوع اجرا و چگونگی آن میتواند جزو این دسته بندی قرار گیرد.
– گاوبانگی یکی از فعالیتهای خاص برای شنیدن صدای حیات وحش در جنگلهای گلستان است که علاقمندان برای شنیدن صدای گوزنها (صدای مارال نر در فصل جفتگیری) در خطه شمالی در این برنامه حاضر میشوند. شنیدن آوای گرگها در طبیعت هم در این دسته قرار دارد.
– گردشگری نجومی که به دلیل گروههای بسیار فعال نجومی و آماتورهای شاخه نجوم در ایران از سابقه بسیار خوبی برخوردار بوده و فعالان زیادی در این حوزه وجود دارد.
– مشاهده گلها در طبیعت در فصلهای مختلف.
– عکاسی در طبیعت
– سفرهای اکوتوریسمی به مناطقی که ساکنین بومی و بدوی دارد با تمام ضوابط اکوتوریسم