کمربند بیابانی کره زمین

You might also like

تمدن جیرفت

۰۸ آبان ۱۴۰۴

قهستان

۳۰ مهر ۱۴۰۴

کمربند بیابانی کره زمین کجاست و چگونه تشکیل شده است؟
بیابان‌ها + در کره زمین بین عرض‌های جغرافیایی ۱۵ تا ۳۵ درجه عرض شمالی و جنوبی دیده می‌شوند، این پراکنش اکثرا به دلیل عملکرد ترمودینامیکی کره زمین است. به صورت کلی می‌توان گفت علت اصلی پیدایش بیابان‌ها در این عرض‌های جغرافیایی به دلیل وجود مراکز پرفشار در اطراف خط استوا یعنی اطراف مدارهای راس الجدی و راس السرطان است که در دو طرف خط استوار قرار دارند که به آنها مراکز پرفشار حاره‌ای می‌گویند.

در این عرض‌های جغرافیایی با وجود هوای مرطوب، صعود آن به سمت بالا و آسمان برای تشکیل ابر و بارندگی صورت نگرفته و در نتیجه بیابان‌ها شکل می‌گیرند (کمربند بیابانی کره زمین).

قسمت زیادی از مساحت ایران نیز در اطراف عرض ۳۰ درجه در نیمکره شمالی جنب منطقه پر فشار حاره‌ای قرار گرفته است، البته نحوه ایجاد اقلیم بیابانی در دشت کویر ایران (بیابان بادپناهی) برعکس بیابان لوت (بیابان دینامیکی)، با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص خود و اختلالات جوی در آن منطقه حاصل شده است. 

اگر بخواهیم به صورت بسیار ساده، این پروسه ایجاد کمربند بیابانی را در اطراف خط استوا شرح دهیم، اینگونه است که:
با توجه به انجراف محور زمین نسبت به مدار گردش آن به دور خورشید که حدود ۵/۲۳ درجه است، شدت تابش خورشید در خط استوا بیشتری مقدار است. این حداکثر تابش در برخی از مواقع در سال به سمت شمال یعنی مدار راس السرطان و در بعضی مواقع به سمت جنوب یعنی مدار راس الجدی تغییر می‌کند.
تشکیل کمربندی فرضی در اطراف خط استوا یعنی از ۲۳ درجه عرض شمالی تا ۲۳ درجه عرض جنوبی باعث صعود هوای گرم و ناپایدار می‌شود، این صعود هوا رطوبت حاصل از دریاها و جنگل‌های حاره‌ای گرم را با خود همراه برده و به صورت بارش‌های سنگین در مناطق حاره‌ای مرطوب به زمین بر‌می‌گرداند.
چیزی در حدود ۳۰۰۰ کیلومتر دورتر از خط استوا در هر دو سوی نیمکره زمین، هوای برگشت خورده به سمت زمین گرم شده و با توجه به از دست دادن رطوبت خود در هنگام صعود، این هوا در منطقه حاره‌ای و بیابانی به توده هوای بسیار خشک تبدیل می‌شود.

بیشتر بیابان‌های بزرگ دنیا در امتداد نواری که مناطق حاره‌ای را از مناطق معتدله جدا می‌کند ایجاد می‌شود، یعنی همان کمربند بیابانی کره زمین