اقلیم بیابانی با ساختاری شکننده جای هیچ اشتباه و تردیدی را برای بیابان نوردان به جای نمی‌گذارد. هر اشتباه کوچک منجر به مرگی دردناک در این اقلیم سخت خواهد شد. برای همین است که باید تمام ذکاوت خود را در بیابان و عبور یا شب‌مانی در آن بکار برد. پیشینیان ما نیز از همین اصل پیروی می‌کردند و به نکات ریز بسیار توجه داشته‌اند، نکاتی که با بصیرت کامل برای ساخت سازه‌های بیابانی و کاربردی، آن‌هم در سالیان دراز به درستی عمل می‌کرده است. سازه‌هایی چون حوض انبارها و آب انبارها + یا میل‌ها و برج‌های مراقبتی! در این مطلب از شکل سازه‌ میل‌ها در بیابان و علت آن خواهیم گفت.

یکی از سازه‌هایی که کاربرد دفاعی و شاخصی برای راهنما در عرصه بیابان دارد، میل‌های راهنما است که با اندازه‌های متفاوت از سنگ‌چین‌های دست ساز و ابتدایی و کوچک تا برج‌های دیده‌بانی بلند ساخته شده است. سازه‌هایی که تا عصر حاضر نیز برپا مانده‌اند و راه را به بیابان‌نوردان نشان می‌دهد.

شکل سازه‌ میل‌ها در بیابان عمدتا به صورت استوانه‌ای بوده و این شکل بسته به مهارت سازنده و فکری که در پشت ساخت آن بوده است به صورت کاملا مهندسی ساز عملیاتی شده است. البته در بعضی مناطق کشور نیز برج‌های مکعب شکل دیده می‌شود. برج‌ها و میل‌ها ساختارهایی که بیشتر برای شرایط اقلیمی آن مناطق بوده و اکثرا به صورت استوانه و مدور در مناطق بیابانی ساخته شده است.

همان‌طور که در پست‌های قبلی + بدین مورد اشاره شده برج‌های دیده‌بانی به نوعی همان میل‌های راهنما با کاربری دفاعی می‌باشند. سازه‌هایی که به یقین با فکر کردن به تمام جزییات در میانه بیابان‌ها برپاشده‌اند. اصولی همچون موارد ذیل از میان آن افکار بیرون کشیده شده است.

بدون شک برج‌های دیده‌بانی و میل‌های راهنما از آن جهت مدور ساخته شده‌اند تا در مواجهه با شن‌ها و ماسه‌های روان، حاصل از وزش بادهای سهمگین بیابانی و با اندک برخورد با این سازه‌ها عبور کرده و نه تنها ضربه بیشتری به سازه وارد نسازند بلکه در پشت سازه، کمتر انباشتی از شن قرار گیرد تا برج و میل‌ها در شن و ماسه دفن نشوند و کمترین اصطکاک را نیز بر روی سطح خود داشته باشند.
پس از اختراع باروت و جنگ‌های که در آن زمان رخ می‌داد برج‌های دیده‌بانی مدور از آن جهت ساخته می‌شد که در اثر برخورد گلوله، مسیر گلوله کمانه کرده و تخریب کمتری را در برج ایجاد می‌کرده است.
از موارد دیگر زاویه دیدی است که در برج‌های مدور ایجاد می‌شود. تقریبا به صورت ۳۶۰ درجه یک دیده‌بان در بالای برج به محیط اطرافش احاطه دارد، مراقبتی همه جانبه که در صورت درگیری با اشرار و مهاجمان نیز به راحتی به تمام جهات قابل دفاع و تیراندازی بوده است. از طرفی میل‌های راهنما نیز از دور در صورت مدور بودن بهتر و بیشتر دیده می‌شوند، نمایی که کاروانیان را به راه هدایت می‌کرده است.
میل‌ها در اکثر مناطق آنچنان بلند بوده که از یک فرسخی دیده می‌شده و اغلب از جنس سنگ با ملات ساروج مستحکم می‌شدند و در نقاط پر خطر که احتمال به خطا رفتن راه توسط کاروانیان می‌رفته است، از هر میل، میل بعدی دیده می‌شده است.