You might also like
قلعه مک شور و در نزدیکی آن برج سرکویر در پناهگاه حیات وحش نایبندان قرار دارد. از پناهگاه حیات وحش و مناطق چهارگانه محیط زیست در نوشته‌های قبل یاردانگ گفته‌ایم +.
قلعه مک شور، قلعه‌ای نظامی بوده است که با قرار گرفتن بر بالای تپه‌ای که اشراف به دشت روبرو دارد، می‌توان گفت که در منطقه‌ای حساس قرار گرفته بوده که متاسفانه هم اکنون با رها شدن کامل آن در حال تخریب است. چشمه‌ای با آب شور در کنار این قلعه جاری است که نام قلعه نیز وامدار آب شور چشمه و همین‌طور مُک که با گمانه‌زنی از مُغ به معنی درخت خرما برگرفته شده است، نامی که از نخلستان کنار قلعه و درختان نخل آن می‌باشد.
بنای قلعه، چهارگوش و سه اشکوبی (همکف، اول و دوم) است که ارتفاعی حدود ۹ متر و عرضی حدود ۷ متر دارد و تنها راه ورود به آن توسط درب وسط ضلع جنوبی آن است که چوبی بوده و دارای استحکام می‌باشد.
این قلعه را شاید بتوان به عنوان میل و برج نگهبانی دانست، چرا که با معماری خاص خود بیشتر به یک برج چهارگوش نگهبانی می‌ماند. قلعه و برجی با معماری کهن از مصالح سنگ و ساروج ساخته شده که سقف آن از قاعده کوچک‌تر است و با پیش‌بینی‌های لازم و بسیار دقیق برای حفاظت از آن بنا شده است. سنگ آسیابی غلطان در جلوی درب ورودی به همراه چفت و بست‌هایی برای درب چوبی چند لایه و همین‌طور روزنه‌هایی برای ریختن موادی چون قیر یا آب جوش و یا روغن داغ بر روی مهاجمین از راه‌کارهای حفاظت از این قلعه است. نورگیر‌هایی به صورت مورب و اریب طراحی شده به نحوی که نور وارد قلعه می‌شود و از داخل قلعه امکان تیراندازی به مهاجمان فراهم است اما مهاجمان به هیچ عنوان از طریق نورگیرها هدفی را نمی‌بینند تا مورد اصابت قرار دهند.
درود به شما و سپاس از نوشته های سودمند شما دست اندر کاران. در سفرنامه خراسان و کرمان افضل الملک که در دوره مظفر الدین شاه نوشته شده و خود او از این مسیر، راه مشهد به کرمان را پیموده، این جا را چشمه گز می نامد که ” در میان کوه های کوچک واقع شده است. چشمه آب باریکی بقدر لوله ابریقی از این جا جاری است که آب آن شور است. آب شیرین از آب انباری باید برداشت که در این جا ساخته اند و از آب باران پر پر شده است. هفت اتاق سنگی کوتاه در این جا ساخته اند…” هنوز باقی مانده آب انبار و آن اتاق های سنگی را می توان دید. ولی جالب این جا هست که از این سازه سخنی نمی گوید. از این روی می توان گمان کرد که ساخت این بنا بعد از سال ۱۳۲۲ قمری که زمان سفر نویسنده بوده است ساخته شده باشد.
احمد عزیز سپاس از بذل توجه شما. موردی که فرمودید را مطالعه کردم و به جز کتابی که فرمودید جایی این مورد را پیدا نکردم. اگر در اسناد بجا مانده دیگری از این چشمه گز مطلبی وجود دارد خوشحال خواهیم شد تا آن را مطالعه و نتیجه گیری کنیم. در حال حاضر تنها چیزی که به این مکان در نوشته ربط پیدا میکند نزدیکی به قریه نایبند و شوری چشمه است و به قاطع نمیتوان این مکان را مکانی که فرمودید قلمداد کرد. به جز آنکه از اهالی منطقه و بومیان قدیم این پرسش بوجود آید. از اینکه هفت اطاق آن هم سنگی وجود داشته باشد و اکنون چیزی از آنها باقی نمانده هم کمی ما را به تردید فرو می‌برد. خوشحال خواهیم شد چنانچه مستند دیگری وجود داشته باشد با ما در میان بگذارید
درود دوباره به شما. حوض انبار و اتاق های سنگی که از جنس سنگ های رسوبی کف رودخانه هستند وجود دارد که در حدود ۵۰۰ متری قلعه وسمت چپ جاده ای که به سمت روستای علی آباد و محیط بانی می رود دیده می شود. اما نشانه هایی که خود نویسنده می گوید از جمله این که این جای در میان کوه های کوچک قرار دارد؛ وجود چشمه آب شور و درختان گز؛ نام بردن از قریه علی آباد که در نیم فرسخی آن جا هست و آب شیرین دارد؛ فاصله این منزل را تا نایبند ۴ فرسخ می داند و در سر دو فرسخی چشمه دیگری وجود دارد ( گویا الان به آن مک شیرین می گویند و در چپ جاده از علی اباد به نایبندقرار دارد ) همه می تواند بگوید که به گمان قوی مک شور فعلی همان شور گز است چرا که در نزدیکی علی آباد جایی با این ویژگی ها تا جایی که می دانم و رفته ام نمی توان یافت. البنه هدف بیشتر گمانه زنی در مورد زمان ساخت قلعه بود که اگر این نام جای همان باشد که در نزدیکی قلعه مک شور است پس با توجه به تیز بینی نویسنده و قابل مشاهد بودن قلعه با توجه به محل قرار گیری آن نمی تواند از چشم او به دور باشد و از آن چیزی نگوید. بی گمان راهنمایی شما در این زمینه با توجه به دانش و تجربه فراوان در این زمینه راهگشا خواهد بود. سپاسگزارم
سپاس از محبت شما. بله این موارد که فرمودید همگی دلالت بر آنچه گفته‌اید دارد و قابل استناد است اما با توجه به اهمیت آنکه اشتباهی را نشر ندهیم نیاز داریم به استناد به مواردی چون دانسته‌های افراد بومی منطقه چرا که در دیگر کتاب و نوشته‌ای از این مورد نیافتم. چنانچه برای شما میسر بود و به این مسیر بازگشتید رسالتی یاردانگی به عهده داشته باشید و پرس و جویی از افراد کهن سال منطقه انجام دهید.
بله حتما. یکی از قدیمی های نای بند رو می شناسم. با ایشان تماس می گیرم و پرس و جو می کنم و به آگاهی شما می رسانم.
درود و سپاس از محبت شما. اگر بتونید از ننه خدیجه هم آمار بگیرید اطلاعات بسیار خوبی رو داره . البته اگر تشریف بردید اون سمت
درود. گویا ننه خدیجه دیگه عمرشون به دنیا نیست.
اطلاع نداشتیم و بسی ناراحت شدیم. خداوند قرین رحمت بدارندشان. ننه خدیجه به عنوان تاریخی شفاهی و زنده برای آن منطقه به حساب می‌آمد و از خاطرات کودکی خود بسیار تعریف‌ها از راه‌های منطقه نایبند تا چهل پایه داشت