محوطه باستانی چاه ریگان در نزدیکی شهرستان فهرج و در حاشیه جنوبی بیابان لوت، در ریگزاری موسوم به چاه ریگان و منطقهای موسوم به چاه دگال قرار گرفته است.
شهرستانهای بم، فهرج، نرماشیر و ریگان در جنوب شرقی ایران در استان کرمان قرار دارند که با پیشینه تاریخی و باستانی خود، بیشتر پس از وقوع زلزله دیماه سال ۱۳۸۲ بم، مورد مطالعات وسیع باستانشناسان قرار گرفت. دکتر شهریار عدل و دکتر لیلا فاضل از کسانی بودند که این اهمیت و قدمت تاریخی را به خوبی درک کرده و از این روی آن را دنبال کرده و نتایج حاصله خود را طی مقالاتی که به چاپ رساندند به اطلاع عموم رساندهاند. آنها از این مکانها تحت عنوان منظر فرهنگی بم در تمامی نتایج و تحقیقات خود یاد کردهاند.
این بیابان و سازههایی که در آن وجود دارد دلالت بر واقع شدن آن در سر راههای متعددی است که از این منطقه میگذشته است. راههایی که علاوه بر دسترسی محلی و منطقهای، به نوعی در امتداد راههای کهن و باستانی بودهاند. راه ادویه، راه ابریشم و همینطور راه باستانی هخامنشیان که از فارس به سیستان میرسیده و از فهرج عبور میکرده است و در دهههای اخیر نیز نشانههایی از آن با وقوع طوفان و تندباد از زیر شن بیرون آمد، از جمله جاده سنگ فرش باستانی که در یاردانگ از آن نوشتهایم.
محوطه باستانی چاه ریگان را از آنجا میتوان یک محوطه باستانی دانست که با توجه به عکسهای هوایی منطقه میتوان دریافت که حکایت از وجود یک شهر یا به نوعی مجموعهای از استحکامات دارد که در کنار دیگر سازههای به جا مانده از دوران ساسانیان و یا از دوره اولیه اسلامی در این منطقه واقع شده است. این محوطه باستانی در جنوب شهرستان فهرج در کنارهای از ریگ چاه ریگان قرار گرفته است و به نام محوطه باستانی چاه ریگان در سلسله مقالات علمی مطرح و نامگذاری شده است.
پایگاه میراث جهانی بم در طی سالهای گذشته، با سرپرستی سرکار خانم دکتر لیلا فاضل باستانشناس، به خوبی تمامی این محوطههای باستانی در حاشیه بیابان لوت و بیابان گرگ، به خصوص محوطه باستانی چاه ریگان را در منطقه فهرج و بم مورد مطالعه قرار داده است. شناسایی آنها، تحت عنوان منظر فرهنگی بم، از سال ۱۳۹۳ زیر نظر استاد شهریار عدل و با همکاری خانم دکتر لیلا فاضل انجام شده است که برخی از گزارشات آن به چاپ رسیده و تعدادی نیز هنوز به صورت مقاله علمی در نیامده و به چاپ نرسیده است. آنچه به خوبی در این تحقیقات، مقالات و گزارشات مشخص است، خط سیری باستانی است که در طول محور جاده فهرج به سیستان در دورههای تاریخی مختلف کشیده شده است.
آثاری همچون محوطه باستانی چاه ریگان، میلهای به جا مانده، رباطها و کاروانسراها همگی حاکی از خط عبوری، باستانی است که ارتباطی مستقیم را با جاده سنگ فرش باستانی در این منطقه پیدا میکند.
محوطه باستانی چاه ریگان دارای بنا و مجموعهای است با سازههایی از خشت و گل که به صورت پراکنده بین روستاهای فعلی در منطقه مشخص است. (روستاهای حسینآباد خدابنده، سهکهور، امیرآباد، حسینآباد سرجنگل، امیرآباد و الله آباد)
با گمانهزنیهای صورت گرفته محوطه باستانی چاه ریگان به صورت مجموعهای با کارکردی نظامی و همینطور به عنوان محلی برای اسکان مردم منطقه به عنوان بناهایی شهری، میتوانسته تا پایان دوران سلجوقیان نیز کارآمد بوده باشد. توسعه و پایداری این محوطه بزرگ باستانی به دلیل وجود راههای باستانی در آن بوده که قبلا نیز طی پستهایی جداگانه در سایت یاردانگ به آنها اشاره شده است.
