در استان کرمان و جاده بم به زاهدان، بعد از حدود ۳۰ کیلومتری شهرستان فهرج برج بلندی را در میانه جاده میبینیم که به شکل مناره و میل ساخته شده است. سازهای آجری با حدود بیش از ۲۰ متر ارتفاع و قاعدهای ۱۴ متری که به نام میل نادری مشهور است.
داخل این برج یا میل پلکانی مدور قرار دارد و دسترسی را به بالای برج را امکان میدهد که در حال حاضر سالها است درب ورودی آن با آجر مسدود شده است و پایه آن نیز به دلیل بالا بودن نمک خاک و همینطور فرسایش بادی به شدت خوردگی پیدا کرده بود که به نوعی برای حفاظت و ترمیم آن توسط ردیفهایی از آجر پوشیده شده که از زیبایی اصلی آن کاسته شده است
سبک معماری ساخت این بنا از سبک رازی بوده که در زمان اتابکیان و سلجوقیان معمول بوده است و در بالای این میل، اشکال هندسی زیبایی با آجر قرمز رنگ کار شده که به نوعی سبک بناهای سلجوقی را تداعی میکند. برخلاف نامی که بر آن نهادهاند این برج هیچ ربطی به نادر شاه نداشته و بنا به مستندات تاریخی در زمان سلجوقیان ساخته شده و منتسب است به قاورد شاه سلجوقی، این میل به نام میل قاوردی مشهور بوده است.
نامگذاری فعلی آن نیز به آن دلیل است که این میل در زمان نادرشاه تعمیر و بازسازی شده است و از این رو، از آن زمان تا کنون به میل نادری مشهور شده است.
از این میل در گذشته برای راهنمای راه استفاده میشده است و بنا به روایات به مانند فانوس دریایی در اقیانوس بیابانی اطراف خود کارایی داشته است. در گذشته دور به نظر میرسد با روشن کردن آتش بر بالای آن مسیر درست را به مسافران و کاروانیان نشان میدادهاند.
برج بیش از ۲۰ متر ارتفاع داشته و در داخل نیز پلکانی با بیش از ۴۵ پله به صورت مارپیچ به بالای برج ختم میشود. حتی با توجه مسدود بودن درب ورودی آن به نظر میرسد قسمت بالایی برج متاسفانه تخریب شده است. از مصالح بکار رفته در آن میتوان به گچ و آجر اشاره کرد که با ملات بهم اتصال پیدا کرده است. به روایت تایید نشده در تهیه ملات برای ساخت این برج از شیر شتر به جای آب، به دلیل کمبود آب در منطقه استفاده شده است. تزیینات آجری بالای این برج هنوز هم با وجود تخریب و هوازدگی دیده میشود.
در عکس ذیل که همراه خوبمان جناب آقای امیر ماهانی در سال ۱۳۹۵ ثبت کردهاند، هنوز درب ورودی میل بسته نشده و میشد در آن سال از پلههای مارپیچ داخل میل، به بالا رفت که متاسفانه در حال حاضر این مهم میسر نمیباشد.
You might also like
میل نادری یکی از دورافتادهترین مناره و میلها در ایران است که در ناحیهای خشک و بیابانی قرار گرفته و کاروانیان را در زمانهای کهن راهنمایی میکرده است.
این سازه در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۴۳ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این برج بدون نگهبان و حفاظ در میانه راه بم به زاهدان قرار دارد که با توجه به نزدیکی زیاد آن به جاده ترانزیتی فعلی، جا دارد تا سازمان میراث استان کرمان به نگهداری و ترمیم این سازه منحصر به فرد اقدامی صورت دهد تا بیش از این شاهد تخریب این برج ارزشمند نباشیم.
اسکیس طرح معماری زیر از میل نادری برگرفته از کتاب راه و رباط از انتشارات سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران میباشد
عمادالدین قرا ارسلان قاورد ملقب به شاهزاده ملک قاورد موسسه سلسله قاوردیان (سلجوقیان کرمان یا آل قاورد) بود. وی ۹۰۰ سال قبل حکومت قدرتمندی را در کرمان و مکران (بخشهایی از بلوچستان ایران و پاکستان) پایهگذاری کرد که حدود ۱۵۰ سال دوام آورد. دوران حکومت ملک قاورد دوران شکوفایی کرمان بهشمار میآید.
با سپاس از سایت و اطلاعات بسیار خوب شما، متاسفانه میل نادری با وجود ثبت ی که فرمودید رها شده و حتی توجه رانندگان آن مییر راهم به خود جلب نمیکند
سپاس از همراهی شما. دقیقا به نکته جالبی اشاره کردید. رها شدن این اثر ثبت شده ملی آن هم با سابقه تاریخی که به دوش میکشد کار درستی نیست و سازمان میراث کرمان نیز به عنوان متولی این قضایا کار خاصی جز مسدود کردن درب میل و کشیدن یک لایه آجر آن هم به اشتباه و نازیبا کاری را انجام نداده است.